Sprooch a Literatur zu Lëtzebuerg

Ablécker an déi aktuell Fuerschung vum Institut fir Luxemburgistik

organiséiert an Zesummenaarbecht mam Institut fir lëtzebuergesch Sprooch- a Literaturwëssenschaft vun der Universitéit Lëtzebuerg.

D’Fuerscher an d’Fuerscherinnen kënnt Dir an de CAPE op Ettelbréck lauschtere goen. Vun Oktober 2023 bis Juni 2024 ass de Rendez-vous ëmmer méindes owes um 19:00. Tickete ginn et per Mail (tickets@cape.lu), per Telefon (2681 2681) oder an der Oweskeess.

Hei déi eenzel Datumer mat de jeeweilegen Diskussiounssujete:

  • Méindeg, 16. Oktober 2023
    Fernand Fehlen: Zweesproocheg, dräisproocheg … wie bitt méi?
  • Méindeg, 06. November 2023
    Christoph Purschke: Diskurs-Figuren: Wéi Politik an Ëffentlechkeet iwwer Sprooch schwätzen
  • Méindeg, 27. November 2023
    Caroline Döhmer: Wéi schreift een eng aktuell Lëtzebuerger Grammaire?
  • Méindeg, 18 Dezember 2023
    Peter Gilles: De Variatiounsatlas vum Lëtzebuergeschen
  • Méindeg, 15. Januar 2024
    Melissa Mujkić: Digital Jugendkommunikatioun zu Lëtzebuerg
  • Méindeg, 26. Februar 2024
    Cosimo D. Suglia: David a Goliath: Kleng Weltliteratur Lëtzebuerg?
  • Méindeg, 25. Mäerz 2024
    Lou Pepin: Sproochastellunge vu Grenzgänger*innen zu Lëtzebuerg
  • Méindeg, 22. Abrëll 2024
    Melanie Wagner: Sproochpolitik zu Lëtzebuerg
  • Méindeg, 13. Mee 2024
    Jacques Spedener: Code-Switching am Lëtzebuergeschen
  • Méindeg, 10. Juni 202
    Jeanne E. Glesener: Lëtzebuerger Literatur am ëffentleche Raum
  • Hei de komplette Programm: Sprooch a Literatur zu Lëtzebuerg.

“D’Lëtzebuerger Sprooch(en)” an der Belle-Etoile

Vum 12. bis den 22. Juli 2023 kann een d’Wanderausstellung „D’Lëtzebuerger Sprooch(en)“ an der Neier Galerie vum Shopping-Zenter Belle Etoile entdecken. Dës mobil Ausstellung vum Zenter fir d’Lëtzebuerger Sprooch (ZLS) vum Ministère fir Educatioun, Kanner a Jugend versteet sech als Invitatioun, fir sech mat Sprooch a Sproochen auserneenzesetzen.

Den Titel vun der Ausstellung „D’Lëtzebuerger Sprooch(en)“ ass bewosst méideiteg a soll déi komplex Sproochesituatioun zu Lëtzebuerg erëmspigelen. Op där enger Säit bezitt den Titel sech natierlech op d’Lëtzebuergescht a seng Entwécklung. D’Ausstellung beschäftegt sech mat de Varietéiten, déi et am Lëtzebuergesche gëtt. Op där anerer Säit gëtt d’Méisproochegkeet, déi Lëtzebuerg ausmécht, thematiséiert. Och si ass en integrale Bestanddeel vum sproochlechen Ëmfeld, an deem sech d’Lëtzebuergescht beweegt an evoluéiert.

Nieft audiovisuellen Exponater bitt d’Ausstellung och partizipativ Elementer, bei deenen een zum Deel iwwer säi Smartphone ka matmaachen.

An der Belle Etoile ass d’Ekipp vum ZLS all Dag vun 10 bis 19 Auer op der Plaz, fir Visiteuren duerch d’Ausstellung ze féieren.

Ausstellung „D’Lëtzebuerger Sprooch(en)“

Wat ass mat D’Lëtzebuerger Sprooch(en) gemengt? Ma dat sinn engersäits déi ënnerschiddlech Aart a Weisen, wéi Lëtzebuergesch benotzt gëtt. Anerersäits sinn et och déi vill Sproochen, déi zu Lëtzebuerg gebraucht ginn. An doriwwer gëtt et vill ze soen!

An dëser Wanderausstellung, un där den ZLS iwwer Méint zesumme mat Historical Consulting geschafft huet, gëtt sech mat dësen Thematiken auserneegesat.

Déi nei mobil Ausstellung vum Zenter fir d’Lëtzebuerger Sproch (ZLS) mam Titel „D’Lëtzebuerger Sprooch(en)“ gouf en Donneschdeg, 29. Juni 2023 vum Minister Claude Meisch an der Agora vun der Abtei Neimënster presentéiert. Do war se awer just e puer Stonnen ze gesinn … éier se elo op d’Rees geet.

Iwwer d’Ausstellung

D’Ausstellung „D’Lëtzebuerger Sprooch(en)“ versteet sech als Invitatioun, fir sech mat Sprooch a Sproochen auserneenzesetzen. Den Titel ass bewosst méideiteg a soll déi komplex Sproochesituatioun zu Lëtzebuerg erëmspigelen.

D’Ausstellung befaasst sech ë. a. mat den Theemaen: Méisproochegkeet, sproochlech Varietéiten, Geschicht, Sproochwandel a Lëtzebuergesch an der Literatur an an de Medien. Méi konkreet ginn an dräi Statioune dës Aspekter ënner d’Lupp geholl:

– Méisproochegkeet zu Lëtzebuerg
– Wat ass Lëtzebuergesch a wéi funktionéiert d’Sprooch hautdesdaags?
– Wéi gëtt eng Sprooch gemaach?

Nieft audiovisuellem Material bitt d’Ausstellung och partizipativ Elementer, bei deenen een och zum Deel iwwer säi Smartphone ka matmaachen.

Informatiounen iwwer d’Tournée vun der Wanderausstellung “D’Lëtzebuerger Sprooch(en)”

Déi éischt Statioun vun der Expo ass an der Belle Étoile: Vum 12. Juli bis den 22. Juli 2023 kann een se do an der Neier Galerie entdecken. D’Ekipp vum ZLS ass all Dag vun 10 bis 19 Auer op der Plaz, fir Visiteuren duerch d’Ausstellung ze féieren.

Déi nächst Statioune sinn:

•    Ëlwen: vum 5. bis den 9. August 2023
•    Miedernach: vum 3. bis den 9. September 2023
•    Forum Geesseknäppchen: vum 29. September bis de 4. Oktober 2023
•    Institut national des langues Luxembourg: vum 23. Oktober bis den 10. November 2023

Weider Datume kommen nach bäi.

Interesséiert, fir d’Ausstellung och bei Iech ze weisen?

Gemengen, Schoulen, Veräiner … kënne sech beim ZLS mellen (expo@lod.lu).

De Flyer fannt Dir ënnen ënnert “Umellung on tour”.

Fotogalerie vum ZLS

 

Präisiwwerreechung vum Kanner- a Jugendliteraturpräis 2022

De 25. Februar 2023 war déi offiziell Präisiwwerreechung vum 1. nationale Kanner-a Jugendliteraturpräis am Kader vun der D’YEP-Schoulfoire.

Dëse Literaturpräis, deen ab 2022 all Joer vum SCRIPT organiséiert gëtt, ass Deel vun de villen Initiativen, déi d’Lëtzebuerger Sprooch an der Grondschoul an am Lycée fërdere sollen. An deem Sënn sinn Texter ausgezeechent ginn, déi an educatiounsrelevante Kontexter genotzt kënne ginn.

No enger Aféierung iwwert d’Wichtegkeet vun dësem nei kreéierte Präis vum Präsident vum Jury*, dem Här Luc Weis, goufen d’Gewënner vum Kanner- a Jugendliteraturpräis 2022 ausgezeechent.

De Gewënner vum Kanner-a Jugendliteraturpräis ass de Jhemp Hoscheit mat sengem Text “Kéipercher”. D’Laudatio fir de Jhemp Hoscheit gouf vum Commissaire fir d’Lëtzebuerger Sprooch, den Här Pierre Reding gehalen.

Donieft goufe vum Jury dräi Texter zeréckbehalen, déi a Publikatioune vum SCRIPT iwwerholl wäerte ginn, ënner anerem am Reader fir de Lëtzebuergeschcours vun der 4ième.

Dëst sinn:

  • „Gespréicher iwwert de Luca“ vum Jhemp Hoscheit,
  • „Karamëll“ vum Claudine Muno; den Här Marc Barthelemy, Commissaire fir d’Lëtzebuerger Sprooch bis 2002, huet dem Public dësen Text presentéiert,
  • „Den Ufank“ vum Fabienne Faust, dee vum Luc Belling aus dem SCRIPT virgestallt gouf.

 

*De Jury vum Kanner- a Jugendliteraturpräis 2022: M. Luc Weis (Präsident vum Jury), Mme Nathalie Jacoby, Mme Francine Vanolst, Mme Sandra Da Silva, M. Sébastian Thiltges, M. Luc Belling.

Nationale Präis fir d’Verdéngschter ëm d’Lëtzebuerger Sprooch: Lex Roth an Alain Atten si fir hiert laangjäregt Engagement geéiert gin

Den 22. Februar 2023 huet de Minister fir Educatioun, Kanner a Jugend, Claude Meisch, fir d’éischte Kéier den Nationale Präis fir d’Verdéngschter ëm d’Lëtzebuerger Sprooch am Jongelycée um Lampertsbierg iwwerreecht.

Den Nationale Präis fir d’Verdéngschter ëm d’Lëtzebuerger Sprooch ass am Aktiounsplang fir d’Lëtzebuerger Sprooch verankert, dee geziilt d’Weiderentwécklung an d’Festege vun der Lëtzebuerger Sprooch stäerke soll. Dësen neie Präis zeechent all Joer eng Persoun, e Wëssenschaftler, en Auteur, en Editeur oder och e Museker aus, dee sech besonnesch fir de Gebrauch oder den Erhalt vum Lëtzebuergeschen agesat huet.

„Wa mir un d’Lëtzebuerger Sprooch an dat allgemengt Sproochbewosstsi an de leschte Joren denken, däerfen de Lex Roth an den Alain Atten net feelen. Allebéid setze se sech zanter Jore fir d’Lëtzebuerger Sprooch an a si hunn dozou bäigedroen, d’Sprooch ze promouvéieren, de Leit se nozebréngen, se ze erhalen an ze dokumentéieren. Béid Laureate si reegelrecht Pionéier, wann et drëms gaangen ass, fir d’Lëtzebuergescht méi visibel ze maachen“, wéi de Claude Meisch ënnerstrach huet.

Fotoen © Zenter fir d’Lëtzebuerger Sprooch / Sophie Margue

 

De Lex Roth an den Alain Atten d’Laureate vun 2022 respektiv 2023

Wéi wichteg et ass, d’Lëtzebuerger Sprooch ze promouvéieren, ënnersträicht de Fakt, dass den 22. Februar 2023 direkt zwee Laureaten, ee fir d’Joer 2022 an ee fir d’Joer 2023, fir hiren onermiddlechen an engagéierten Asaz fir d’Lëtzebuergescht ausgezeechent goufen.

De Lex Roth, Laureat vun 2022, ass ee vun de Protagonisten, déi d’Visibilitéit vum Lëtzebuergeschen am ëffentleche Raum gestäerkt hunn. Esou ginn zum Beispill dank sengem Asaz d’Stroossen an Uertschaftsnimm och op Lëtzebuergesch affichéiert. Hien huet sech och onermiddlech duerfir agesat, dat mir am Alldag Lëtzebuergesch benotzen a schreiwen. De fréiere Schoulmeeschter huet 1971 als éischte President d’Actioun Lëtzebuergesch mat gegrënnt an 1984 um Sproochegesetz aktiv matgeschafft an esou Lëtzebuergesch och um politesche Plang gestäerkt.

Den Alain Atten, Laureat vun 2023, huet Etymologië vu lëtzebuergesche Wierder a Riedensaarten opgeschafft an erkläert an d’Ënnerscheeder an der Sprooch uechtert d’Land gewisen a valoriséiert. Als Sproochen- a Literaturwëssenschaftler war hien ënnert anerem déi dreiwend Kraaft bei der Orthografie vum Lëtzebuergeschen 1975 an ass Auteur vun enger breeder Gamme vu Lyrik, Prosa, Dréibicher an Theaterstécker. Aktuell schafft den Alain Atten, zesumme mam Zenter fir d’Lëtzebuerger Sprooch, un engem Sproochenatlas.

Och d’Stëmme vun deenen zwee si keng onbekannt, hu se dach allebéid fir ënnerschiddlech Bäiträg op RTL Radio Lëtzebuerg gesuergt. De Lex Roth huet mat senger Sendung „Een Ament fir eis Sprooch“ d’Welle vun RTL animéiert an den Alain Atten ass haut nach als Sproochmates aktiv, andeems en al Wierder oder Spréchwierder erauskroomt a sech mam Nolauschterer op d’Sich no hiren Urspréng mécht.

D’Kaweechelchen: ee Präis mat enger besonnescher Bedeitung

Den Nationale Präis fir d’Verdéngschter ëm d’Lëtzebuerger Sprooch ass mat engem Geldpräis vun 5.000 € dotéiert a gouf a Form vun enger Skulptur iwwerreecht. D’Skulptur ass e Kaweechelchen, dat vun enger Klass aus dem BTS Game Art and Game Design vum Lycée des Arts et Métiers kreéiert ginn ass. D’Figur vum Kaweechelche gouf zeréckbehalen, well Ëmfroe bei Leit, déi Lëtzebuergesch léieren, erginn hunn, dass dat hiert Liblingswuert am Lëtzebuergeschen ass. Et ass en typesch lëtzebuergescht Wuert an och ee vun de schwéierste Wierder. Kaweechelche kléngt schéin an et gëtt d’Wuert a ville Varianten: méi Informatiounen zum Wuert „Kaweechelchen“ ënnert dico.uni.lu.

De Jury vum Nationale Präis fir d’Verdéngschter ëm d’Lëtzebuerger Sprooch setzt sech aus folgende Memberen zesummen:

  • dem Commissaire fir d’Lëtzebuerger Sprooch, Marc Barthelemy (2022) a Pierre Reding (2023);
  • dem Direkter vum Zenter fir d’Lëtzebuerger Sprooch, Luc Marteling;
  • der Direktesch vum Institut national des langues, Maisy Gorza;
  • der Presidentin vum Conseil permanent de la langue luxembourgeoise, Myriam Welschbillig;
  • engem Vertrieder vum zoustännegen Departement vun der Universitéit Lëtzebuerg, Mélanie Wagner.

 

Musikalescht Encadrement vun de Cojellico’s Jangen.